آمار منتشر شده از سوی گمرک چین نشان می‌دهد، ارزش نفت وارداتی از ایران در ماه گذشته میلادی ۱۱۵ میلیون دلار بوده است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل افت ۸۹ درصدی نشان می‌دهد.

آخرین بار ۲۰ سال قبل چنین افتی در صادارت ماهانه نفت از ایران به چین به ثبت رسیده بود.

این در حالی است که تجارت نفتی و صادرات مجدد نفت از مسیر مالزی به چین نیز با کاهش چشم‌گیری مواجه بوده است.

باتوجه به همراهی چین با تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران، افت واردات نفت این کشور غافلگیر‌کننده نیست. این روند نزولی روند رو به زوال روابط تجاری با ایران و تغییر سیاست‌های بانک کونلون چین را نشان می دهد که در کانون تجارت تهران و پکن قرار دارد.

رشد اقتصادی ایران نیز مانند هر اقتصاد در حال توسعه دیگری به روابط تجاری کارآمد با چین گره خورده و روند نزولی این نمودار، زنگ خطری برای تهران به شمار می‌رود.

به گزارش بلومبرگ، باوجود اینکه صادرات غیرنفتی به چین در ماه گذشته میلادی ۳۸۴ میلیون دلار بوده و افت زیادی نشان نمی‌دهد، ایران از سپتامبر گذشته به کسری تراز تجاری با چین دچار شده است.

در حالی که انتظار می‌رود تجارت چین با اغلب کشورهای در حال توسعه پس از بیرون آمدن این کشورها از بحران همه‌گیری کووید-۱۹، به روال عادی بازگردد، چشم‌انداز روابط تجاری ایران و چین در ابهام قرار دارد. چرا که پکن نسبت به حفظ روابط تجاری خود با تهران در مقابل تحریم‌های آمریکا تمایل چندانی نشان نمی‌دهد.

آمریکا در ژانویه گذشته تحریم‌های جدیدی را علیه بخش ساخت و ساز در ایران با اجرا گذاشت. این تحریم‌ها یک هفته قبل از آن اعلام شد که دولت ترامپ نخستین مرحله از توافق تجاری با چین را به امضاء رساند. به گزارش بلومبرگ این تحریم‌ها و توافق تجاری، اثر خود را روی بانک کونلون نشان داد و این بانک با تغییر سیاست‌های خود حجم نقل و انتقال‌های مالی برای ایران را کاهش داد.
این خبرگزاری آمریکایی در ادامه می‌نویسد، این بانک به مشتریان ایرانی اطلاع داده که از تاریخ نهم آوریل، هیچگونه نقل و انتقال مالی برای پروژه‌های مربوط به ساخت و ساز و معدن را نمی‌پذیرد و حجم نقل و انتقال‌ها در چارچوب منابع بشردوستانه و صنایع تحریم نشده را کاهش می‌دهد.

به این ترتیب تهران برای تجارت با چین بار دیگر به تجارت «چمدانی» روی آورده که به معنی حمل و نقل پول نقد با چمدان بین دو کشور است. تجارت چمدانی و کمک گرفتن از شرکت‌های پوششی و کشورهای ثالث برای ادامه تجارت با چین، از به صفر رسیدن روابط تجاری جلوگیری می‌‌کند، ‌اما حجم تجارت را به طور ملموسی کاهش می‌دهد.

از همین رو شاید بتوان دلیل برخی اقدامات اخیر تهران در تلاش برای جلب نظر چین را در کاهش حجم روابط تجاری جستجو کرد.

هواپیمایی ماهان در زمانی که اغلب کشورها به دلیل شیوع کرونا در چین پروازها به این کشور را متوقف کرده بودند، به پروازهای خود به چین ادامه داد. مقامات تهران نیز به رغم اتهام‌هایی که به چین در مورد پنهان‌کاری درباره شیوع این بیماری همه‌گیر وارد است، بارها از عملکرد خوب چین در مهار بیماری و اطلاع‌رسانی تقدیر کردند و مراتب سپاس خود را با نورپردازی برج آزادی به اطلاع پکن رساندند.

حتی انتقاد سخنگوی وزارت بهداشت از عملکرد پکن در اطلاع‌رسانی نیز با هشدار وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران به او همراه بود.

بلومبرگ در پایان گزارش خود می‌نویسد، برخی این اقدامات را اتحاد سیاسی ایران و چین تعبیر کردند. اما چنین اتحادی وجود ندارد. چین به رغم بهره‌مندی از منابع وسیع، کمتر از اروپا برای حفظ روابط تجاری خود با ایران تلاش کرده است.

واقعیت‌های تجاری شاید به این معنی باشد که دوران رونق تجارت ایران و چین به سر آمده است.